Nie od dziś wiadomo, że choć staramy się go ograniczać, to plastik wciąż stanowi nieodłączny element naszego życia. Udokumentowane zostało, że od lat pięćdziesiątych drastycznie wzrosła produkcja tworzyw sztucznych, co jednocześnie pociągnęło za sobą wzrost odpadów tego surowca. Co za tym idzie? Co ma na to wpływ i dlaczego?
Raport na temat gospodarowania odpadami
W maju 2022 roku wydany został raport będący efektem dwuipółletniej pracy Naczelnych Organów Kontroli w 12 europejskich państwach. Wśród nich znalazła się także Polska. Ich celem było wykazanie ustaleń dotyczących gospodarowania odpadami z tworzyw sztucznych. Wynikało to między innymi ze wzrostu produkcji tych surowców, a także ryzyka ich niewłaściwego zagospodarowania i oddziaływania na środowisko.
Niestety, prawdą jest, że recykling tych odpadów wciąż pozostaje na bardzo niskim poziomie. Podaje się, że w Unii Europejskiej w celu recyklingu gromadzi się zaledwie ⅓ takich odpadów, a zaledwie część poddawana jest dalszej obróbce. Nie wolno zapominać, że zanieczyszczenie śmieciami z tworzyw sztucznych stanowi poważne zagrożenie dla środowiska. Mówi się o produkcji nawet 367 milionów takich odpadów, a co roku w oceanach ląduje nawet 15 milionów ton. Należy pamiętać o tym, że rozkładają się one bardzo powoli, nawet przez kilkaset lat.
Analiza raportu
Kraje, które wzięły udział we współpracy przy tworzeniu raportu to Albania, Bułgaria, Węgry, Malta, Mołdawia, Macedonia Północna, Polska, Portugalia, Rumunia, Serbia, Słowacja oraz Turcja. Po przeprowadzeniu 12 kontroli udało się wyciągnąć wnioski, które dają do myślenia. O czym przede wszystkim warto wiedzieć?
Z roku na rok produkujemy coraz więcej odpadów z tworzyw sztucznych, z czego znaczna część ląduje w oceanach. Wskaźniki recyklingu wciąż pozostają na bardzo niskim poziomie.
Gospodarowanie odpadami z tworzyw sztucznych jest jednym z największych problemów zarówno środowiskowych, jak i ekonomicznych. Zanieczyszczenie tymi odpadami stanowi poważne zagrożenie dla naszego środowiska.
Warto pamiętać, że odpady z tworzyw sztucznych rozkładają się przez wiele, wiele lat, a to oznacza, że problem będzie się wyłącznie nasilał. To tylko przykładowe dane dotyczące tego, jak dużo czasu potrzeba, aby poszczególne przedmioty uległy całkowitemu rozkładowi:
plastikowa reklamówka – 20 lat;
słomka – 200 lat;
butelka plastikowa – 450 lat;
szczoteczka do zębów – 500 lat;
pielucha jednorazowa – 500 lat.
Jakie wnioski udało się wyciągnąć z raportu?
Przeprowadzone badania przez poszczególne jednostki krajowe pozwoliły stwierdzić, że w większości państw problemy są niemal identyczne. Wykazano, że zbiórka odpadów, jakie prowadzi większość, nie jest wystarczająco skuteczna, a jednocześnie ciągnie za sobą szereg niezgodności związanych z jej organizacją. Ponadto wykazano szereg problemów z działaniem systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta oraz systemu raportowania danych o odpadach.
Organy krajowe dokonują zbyt małej ilości działań, aby ograniczyć produkcję i móc przetwarzać odpady z tworzyw sztucznych. Nadzór przez organy publiczne jest niewystarczający, aby odpowiednio móc monitorować rezultaty działań dotyczących gospodarowania odpadami z tworzyw sztucznych. Warto zaznaczyć, że do zakończenia audytu, żaden z 12 krajów w całości nie wdrożył standardów eko projektowania opakowań z tworzyw sztucznych i systemu kaucyjnego.
Gospodarka o obiegu zamkniętym to wciąż fikcja
Wnioski, jakie można było wyciągnąć z raportu, jasno pokazują, że kraje, które zostały objęte audytem, są w zróżnicowanym stopniu gotowe na wdrażanie działań związanych z gospodarką odpadami. Niestety, gospodarka o obiegu zamkniętym wciąż pozostaje fikcją znaną wyłącznie z teorii, odbiegającą od praktycznych działań. Jednym z największych problemów jest brak lub niski stopień selektywnej zbiórki odpadów.
W Polsce w 2020 roku zebranych w sposób selektywny 4,9 ton odpadów. Jak podaje GUS, to 25% wzrostu w stosunku do 2019 roku. Niestety, zamiast skupić się na przykład na wprowadzeniu obiegu zamkniętego, Unia Europejska wciąż wysyła odpady do innych krajów europejskich czy azjatyckich. Przykładem może być nawet Polska, do której trafiają odpady między innymi z Niemiec, Anglii, Szwecji czy Holandii.
Pozostają pytania, co zrobić, aby móc zmienić tą smutną rzeczywistość. To nie są rzeczy, które można zmienić z dnia na dzień, ale trzeba. Potrzebne są reformy wprowadzone przez rząd, które umożliwią zmiany na o wiele większą skalę. Dodatkowo ważne jest podejście do obiegu zamkniętego i tego, jakie niesie on za sobą korzyści. Świadomość tych procesów jest bardzo ważna, a edukacja i możliwość zmian powinna stać się realna.
Zobacz nasze ostatnie wpisy